Intro

Inmiddels hebben we sinds vandaag in heel Nederland te maken met beleidsmaatregelen in het kader van COVID-19, het Coronavirus. De afgelopen dagen hebben we vanuit het kabinet een toename gezien van het aantal maatregelen, maar ook een toename in de zwaarte van maatregelen.

Als eerste wil ik iedereen bedanken wie werkzaam zijn in cruciale beroepen. Van hen wordt zolang de verscherpte maatregelen van kracht zijn extra veel gevraagd. Verder ook dank aan de zorgprofessionals die het strijdpak tijdelijk hebben aangetrokken. Binnen korte tijd zijn er inmiddels vele gepensioneerden die zich hebben aangemeld bij het landelijke coördinatiepunt zorgprofessionals van het NU’91. Niet te vergeten ook studenten in de zorg wie zich als vrijwilliger aanmeldden om verplegend personeel te ondersteunen. De teller hier staat op inmiddels 7093 aanmeldingen per 17-3! Het zijn initiatieven die de komende tijd waarschijnlijk erg nodig zullen blijken te zijn.

Eigen situatie

Voor mij persoonlijk brengt het coronavirus op professioneel niveau veel vragen mee, zeker in een leidinggevende positie. Hierin probeer ik zoveel mogelijk het continu in ontwikkeling zijnde bedrijfsbeleid uit te dragen en toe te passen. Daarnaast probeer ik collega’s ook zo goed mogelijk te blijven informeren en vragen te beantwoorden. Dit zal de komende dagen verder ontwikkelen en blijven intensiveren vermoed ik, hierin overheidsbeleid volgend. Op persoonlijk vlak zijn we dit weekend onderweg geweest om met ouders en schoonouders bij te praten, en waar nodig te helpen met boodschappen. Dit laatste bleek nodig vanwege een toch redelijk breed toegeslagen paniek en hamsterwoede. De hamsterwoede is op het moment van schrijven nog niet helemaal voorbij. Een aantal van mijn observaties hiervoor van de afgelopen dagen leidden tot deze post. Aan de ene kant observaties van weldenkend en rationeel gedrag. Aan de andere kant observaties van eigenwijs, irrationeel en soms asociaal gedrag.  In deze post over communicatie in een crisissituatie kijk ik kort terug op de toespraak van Mark Rutte en geef mijn beleving hierbij. In een vervolgpost ga ik verder met management aspecten op basis van eigen ervaringen in uitzonderlijke of complexe situaties.

Communicatie in crisissituaties

Er is veel onderzoek gedaan naar het gedrag van mensen en bedrijven in crisissituaties. Zie voor een voorbeeld het artikel “Psychology of a Crisis” uit 2019 uitgegeven door de Centers for Disease Control and Prevention in Amerika. Ik maak in dit artikel geen oordeel over het gevoerde Amerikaanse beleid op dit gebied, maar het artikel geeft in begrijpbare bewoording onderbouwd aan op welke manier berichtgeving in een crisissituatie effectief kan gebeuren. Specifiek gaat het artikel ook nog over effectief communiceren en leiderschap tijdens een pandemie. Samengevat: Gebruik consistente en simpele informatie. Informatie en berichten dienen uit betrouwbare bron te komen en voorzie accurate informatie tijdig. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan dan is de kans groter dat gedrag van het publiek beïnvloed wordt. In geval van een pandemie is het doel dat men opvolging geeft aan medisch advies en/of gedrag aanpast zodat een uitgezet aanvals- of beheersplan uitgerold kan worden.

De toespraak van Rutte

Een nationale toespraak als die van minister president Rutte was niet meer voorgekomen sinds de toespraak van Joop den Uijl in 1973 ten tijde van de Oliecrisis. De toespraak scoorde wat mij betreft hoog op de hiervoor genoemde elementen uit het artikel van het CDC. In duidelijke en overtuigende taal vertelde Rutte over de onderbouwing van het Nederlandse beleid tot nu toe en de mogelijke consequenties. Hierin kiest Nederland voorlopig voor een zo goed mogelijk gecontroleerd verloop van verspreiding van het virus. Wat ik ook vind van deze keuze, de uitleg vanuit de Nederlandse regering was in ieder geval helder. Dit werd geholpen doordat de volgende dag reeds een zeer groot pakket aan economische steunmaatregelen werd afgekondigd. In twee dagen tijd heeft de Nederlandse bevolking op twee cruciale onderwerpen heldere uitleg en een intentieverklaring vanuit de overheid ontvangen. Hieruit blijkt wat mij betreft een besef van urgentie en noodzaak tot maatschappelijk ingrijpen. Leiderschap is getoond, nu is het zaak in het vervolg daadkracht te laten zien.

Eigen reflectie op deze dagen

Elke observatie die ik hierboven besproken heb is gedaan onder invloed van een eigen set aan normen en waarden. Het is in dit soort situaties erg lastig je daar niet door te laten beïnvloeden, dat is ten minste zoals ik het beleef. Gedrag van mensen is rationeel te verklaren als je een stap terug doet en probeert dit te plaatsen in een context. Het hamstergedrag heeft in dit geval denk ik oorsprong in verschillende factoren. Dit kan gebeuren onder invloed van groepsgedrag en grote mate van onzekerheid. Tegelijkertijd gebeurt het delen van informatie tegenwoordig zo snel via internet en social media dat ook dit een versterkend effect heeft op ongewenst en gewenst gedrag.

Ik moet bekennen dat ik relatief grote bewuste samenscholingen van mensen in bijvoorbeeld parken en bepaald type winkels niet snap. Ondanks dringende adviezen vanuit de overheid menen nog steeds velen zichzelf “eigen” minder strenge regels op te kunnen leggen. Daarmee niet alleen de risico’s voor zichzelf, maar juist ook risico’s voor anderen om hen heen vergroten. Voor mij zijn dit indicaties van misplaatste eigenwijsheid. Goed, je las hier wat frustratie over observaties die ik op dit moment doe in de samenleving. In het vervolg ga verder met posten over effectief en persoonlijk leiderschap. Een  interessant topic in de huidige malaise. Verder denk ik na over het starten van podcasts en maken van korte filmpjes. Voor mij ook weer nieuwe materie waar ik in moet duiken, maar wellicht heb ik hier straks voldoende tijd voor als ik (noodgedwongen) meer thuis ben in geval van verdere maatregelen.

Eerst duik ik morgen weer een productieorganisatie in. Een organisatie met heel veel betrokken collega’s die zich ondanks een moeilijke tijd blijven inzetten. Ik merk dat men behoefte heeft aan duidelijke lijnen en daadkracht, juist wanneer regels gehandhaafd moeten worden. Morgen implementeren we verdere gedragsregels om onze werkvloeren beheersbaar te houden. Hierover later misschien meer. Lees in de tussentijd mijn andere posts, een overzicht hiervan kan je vinden in “Blog posts recap”. Een voorbeeld hieruit is mijn meest recente artikel over “Gefocust blijven”.